Autyzm – odpowiedzi na ważne pytania!

Na początek: Czym jest autyzm?

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) to szeroki termin opisujący grupę zaburzeń neurorozwojowych. Charakteryzują się problemami z komunikacją i interakcją społeczną. Osoby z ASD często wykazują ograniczone, powtarzalne i stereotypowe zainteresowania lub wzorce zachowań. Występują one na całym świecie, niezależnie od rasy, kultury czy sytuacji ekonomicznej. Według Centers for Disease Control and Prevention, autyzm występuje częściej u chłopców niż u dziewcząt, w proporcji 4: 1. CDC oszacowało w 2014 r., że prawie u 1 na 59 stwierdzono zaburzenia ze spektrum autymu.

Istnieją przesłanki, że liczba przypadków ASD rośnie. Niektórzy przypisują ten wzrost czynnikom środowiskowym. Eksperci dyskutują jednak, czy rzeczywiście wzrasta liczba przypadków, czy tylko mamy lepsze możliwości prawidłowej diagnozy.

Jakie są rodzaje autyzmu?

Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders to podręcznik, który jest publikowany przez American Psychiatric Association (APA) i jest używany przez lekarzy w celu diagnozowania różnych zaburzeń psychicznych. Piąta i najnowsza edycja DSM została wydana w 2013 r. DSM-5 obecnie rozpoznaje pięć różnych podtypów ASD. Są to:

• z towarzyszące upośledzeniem intelektualnym lub bez niego
• występowanie lub brak towarzyszących zaburzeń językowych
• związane ze zdiagnozowaną inną chorobą medyczną lub genetyczną lub czynnikiem środowiskowym
• związane z innym zaburzeniem neurorozwojowym, umysłowym lub behawioralnym
• występujące z katatonią

Ktoś może zdiagnozować jeden lub więcej specyfikatorów.

Według DSM-5 u osób ze spektrum autyzmu może wystąpić jedno z następujących zaburzeń:

• zaburzenie autystyczne
• Zespół Aspergera
• całościowe zaburzenie rozwojowe
• Zespół Hellera

Jakie są objawy autyzmu?

Objawy autyzmu zazwyczaj stają się wyraźnie widoczne we wczesnym dzieciństwie, między 12 a 24 miesiącem życia. Jednak mogą również pojawić się wcześniej lub później.

Wczesne z nich mogą przejawiać się w wyraźnym opóźnieniu w rozwoju językowym lub społecznym. DSM-5 dzieli objawy autyzmu na dwie kategorie: problemy z komunikacją i interakcją społeczną oraz ograniczone lub powtarzające się wzorce zachowań lub czynności.

Problemy z komunikacją i interakcją społeczną obejmują:

• problemy z komunikacją, w tym trudności w dzieleniu się emocjami, zainteresowaniami lub utrzymywaniu konwersacji
• problemy z komunikacją niewerbalną, takie jak kłopot z utrzymaniem kontaktu wzrokowego lub czytaniem języka ciała
• trudności w rozwijaniu i utrzymywaniu relacji społecznych

Ograniczone lub powtarzające się wzorce zachowań lub czynności obejmują:

• powtarzające się ruchy, gesty lub wzorce mowy
• sztywne przestrzeganie określonych rytuałów lub zachowań
• wzrost lub spadek wrażliwości na określone informacje sensoryczne z otoczenia, takie jak negatywna reakcja na określony dźwięk
• utrwalone obiekty zainteresowania lub zaabsorbowania

Osoby podejrzewane o autyzm są oceniane w ramach każdej kategorii i odnotowuje się nasilenie konkretnych objawów. Aby otrzymać diagnozę ASD, osoba musi wykazywać wszystkie trzy objawy w pierwszej kategorii i co najmniej dwa objawy w drugiej kategorii.

Jakie są przyczyny autyzmu?

Dokładna przyczyna ASD jest nieznana. Najnowsze badania skłaniają się ku temu, że nie ma jednej przyczyny. Niektóre z rozpatrywanych czynników ryzyka autyzmu obejmują:

• posiadanie bezpośredniego członka rodziny z autyzmem
• mutacje genetyczne
• zespół łamliwego chromosomu X i inne zaburzenia genetyczne
• bycie dzieckiem starszych rodziców
• niska waga po urodzeniu
• zaburzenia równowagi metabolicznej
• narażenie na metale ciężkie i toksyny środowiskowe
• spora historia infekcji wirusowych
• narażenie płodu na leki, takie jak kwas walproinowy (Depakene) lub talidomid (Thalomid)

Według National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS), zarówno genetyka, jak i środowisko mogą decydować o tym, czy u danej osoby rozwinie się autyzm.

Wiele źródeł, starych i nowych, stwierdziło, że choroba nie jest spowodowana przez szczepionki. W kontrowersyjnym badaniu z 1998 r. zaproponowano związek między autyzmem a szczepionką przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR). Jednak badania te zostały obalone przez inne badania i ostatecznie zostały wycofane w 2010 roku (jak podaje Centrum Kontroli i Prewencji Chorób).

Jakie są sposoby terapii autyzmu?

Nie ma „lekarstw” na autyzm, ale terapie i inne aspekty leczenia mogą pomóc ludziom poczuć się lepiej lub złagodzić ich objawy. Metod leczenia obejmują terapie, takie jak:

• terapia behawioralna
• terapia zabawą
• terapia zajęciowa
• fizykoterapia
• terapia mowy

Masaże, obciążone koce i odzież oraz techniki medytacji mogą również wywoływać efekty relaksacyjne u chorych. Jednak trzeba pamiętać, że wyniki leczenia w poszczególnych przypadkach będą się różnić. Niektórzy ludzie ze spektrum autyzmu mogą dobrze reagować na pewne metody terapii, podczas gdy inni nie.

Czy dieta może wpływać na autyzm?

Nie ma konkretnej diety przeznaczonej dla osób z ASD. Niemniej jednak niektórzy specjaliści od autyzmu badają zmiany w diecie, aby pomóc zminimalizować problemy behawioralne i poprawić ogólną jakość życia.

Podstawą diety w autyzmie jest unikanie sztucznych dodatków. Należą do nich środki konserwujące, barwniki i substancje słodzące.

Dieta autystyka może skupiać się na pełnowartościowej żywności, takiej jak:

• świeże owoce i warzywa
• chudy drób
• ryby
• tłuszcze nienasycone
• dużo wody

Niektórzy specjaliści popierają również dietę bezglutenową. Gluten białkowy występuje w pszenicy, jęczmieniu i innych ziarnach. Uważają, że gluten powoduje stan zapalny i niepożądane reakcje u niektórych osób z ASD. Jednak badania naukowe nie są jednoznaczne co do związku między autyzmem a glutenem i innym białkiem znanym jako kazeina.

Niektóre badania i niepotwierdzone dowody sugerują, że dieta może pomóc łagodzić objawy zespołu nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), stanu podobnego do autyzmu.

Autyzm w dorosłym życiu – jak to wygląda?

Rodziny, które mają bliskich z ASD, mogą martwić się, jak wygląda życie z autyzmem u osoby dorosłej. Zdecydowana mniejszość dorosłych z ASD może żyć lub pracować niezależnie. Wielu dorosłych z ASD wymaga ciągłej pomocy przez całe życie.

Wprowadzenie terapii i innych metod leczenia na wczesnym etapie życia może pomóc w uzyskaniu większej niezależności i lepszej jakości życia w przyszłości. Czasami osoby znajdujące się w spektrum autyzmu nie są diagnozowane aż do znacznie późniejszego etapu życia. Wynika to po części z wcześniejszego braku świadomości wśród lekarzy.

Szukaj pomocy, jeśli podejrzewasz, że masz autyzm osoby dorosłej. Nie jest za późno na diagnozę.