Anemia występuje, gdy w organizmie jest zmniejszona liczba czerwonych krwinek. Jest to najczęstsze zaburzenie krwi w populacji ogólnej. Objawy mogą obejmować bóle głowy, bóle w klatce piersiowej i bladą skórę. Obecnie dotyka ponad 1,62 miliarda ludzi na całym świecie.
Często występuje, gdy inne choroby zakłócają zdolność organizmu do wytwarzania zdrowych krwinek czerwonych lub nienormalnie zwiększają rozpad lub utratę krwinek czerwonych.
Szybkie fakty na temat anemii
Oto kilka kluczowych punktów na temat anemii. Więcej szczegółów znajduje się w głównym artykule.
- Niedokrwistość dotyka około 24,8 procent światowej populacji.
- Dzieci w wieku przedszkolnym są najbardziej narażone, około 47 procent anemii na całym świecie rozwija się właśnie u nich.
- Zidentyfikowano ponad 400 rodzajów niedokrwistości.
- Anemia nie ogranicza się do ludzi i może występować również u zwierząt.
Rodzaje
Obecnie znanych jest ponad 400 rodzajów niedokrwistości, które są podzielone na trzy główne grupy według ich przyczyny:
- Niedokrwistość spowodowana utratą krwi
- Niedokrwistość spowodowana zmniejszoną produkcją lub wytwarzaniem wadliwych czerwonych krwinek
- Niedokrwistość spowodowana zniszczeniem czerwonych krwinek
Rodzaje niedokrwistości w tych kategoriach obejmują:
- anemia sierpowata
- niedokrwistość z niedoboru witamin
- niedokrwistość z niedoboru żelaza
- niedokrwistość z powodu utraty krwi
- niedokrwistość Cooleya
- niedokrwistość złośliwa
Objawy
Istnieje wiele potencjalnych przyczyn niedokrwistości.
Najczęstszym objawem wszystkich rodzajów niedokrwistości jest uczucie zmęczenia i braku energii.
Inne typowe objawy mogą obejmować:
- bladość skóry
- szybkie lub nieregularne bicie serca
- duszność
- ból w klatce piersiowej
- ból głowy
- zawroty i omdlenia
W łagodnych przypadkach objawy mogą być niewielkie lub nie występować wcale.
Niektóre formy niedokrwistości mogą mieć różne objawy:
Niedokrwistość aplastyczna: gorączka, częste infekcje i wysypki skórne
Niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego: drażliwość, biegunka i gładki język
Niedokrwistość hemolityczna: żółtaczka, ciemny kolor moczu, gorączka i bóle brzucha
Anemia sierpowata: bolesny obrzęk stóp i dłoni, zmęczenie i żółtaczka
Przyczyny
Ciało potrzebuje czerwonych krwinek, aby przeżyć. Przenoszą one hemoglobinę, złożone białko zawierające cząsteczki żelaza. Cząsteczki te przenoszą tlen z płuc do reszty ciała.
Niektóre choroby i stany mogą powodować niski poziom czerwonych krwinek.
Istnieje wiele rodzajów niedokrwistości i nie mają one jednakowej przyczyny. Czasami trudno jest ustalić dokładną przyczynę.
Poniżej znajduje się ogólny przegląd najczęstszych przyczyn trzech głównych grup niedokrwistości:
1) Niedokrwistość spowodowana utratą krwi
Najczęstszy rodzaj niedokrwistości – niedokrwistość z niedoboru żelaza – często zaliczana jest do tej kategorii przyczyn. Jest bowiem niejednokrotnie spowodowane niedoborem żelaza, najczęściej występującym w wyniku utraty krwi.
Kiedy ciało traci krew, reaguje, wciągając wodę z tkanek poza krwiobieg, próbując utrzymać wypełnienie naczyń krwionośnych. Ta dodatkowa woda rozcieńcza krew. W rezultacie czerwone krwinki staja się rozcieńczone.
Utrata krwi może być ostra i szybka lub przewlekła.
Szybka utrata krwi może obejmować operację, poród, uraz lub pęknięcie naczynia krwionośnego.
Przewlekła utrata krwi występuje częściej w przypadkach niedokrwistości. Może to wynikać z wrzodu żołądka, raka lub guza.
Przyczyny niedokrwistości z powodu utraty krwi obejmują:
- stany żołądkowo-jelitowe, takie jak wrzody, hemoroidy, rak lub zapalenie błony śluzowej żołądka
- stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), takich jak aspiryna i ibuprofen
- krwawienie miesiączkowe
2) Niedokrwistość spowodowana zmniejszoną lub upośledzoną produkcją krwinek czerwonych
Szpik kostny to miękka, gąbczasta tkanka znajdująca się w środku kości. Jest niezbędny do tworzenia czerwonych krwinek. Szpik kostny wytwarza komórki macierzyste, które przekształcają się w czerwone krwinki, białe krwinki i płytki krwi.
Szereg chorób może wpływać na szpik kostny, w tym białaczka, w której wytwarzanych jest zbyt wiele nieprawidłowych białych krwinek. Zakłóca to normalną produkcję czerwonych krwinek.
Inne niedokrwistości spowodowane zmniejszoną lub wadliwą produkcją krwinek czerwonych obejmuje:
Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa: Czerwone krwinki są zniekształcone i szybko rozkładają się nienormalnie. Komórki krwi w kształcie półksiężyca mogą również utknąć w mniejszych naczyniach krwionośnych, powodując ból.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza: wytwarzanych jest za mało czerwonych krwinek, ponieważ w organizmie nie ma wystarczającej ilości żelaza. Może to wynikać ze złej diety, obfitych miesiączek, częstego oddawania krwi, treningu wytrzymałościowego, niektórych warunków trawiennych, takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna i chirurgiczne usunięcie części jelita.
Problemy ze szpikiem kostnym i komórkami macierzystymi: Na przykład niedokrwistość aplastyczna ma miejsce, gdy występuje niewiele komórek macierzystych lub nie ma ich wcale. Talasemia to stan, który występuje, gdy czerwone krwinki nie mogą prawidłowo rosnąć i dojrzewać.
Niedokrwistość z niedoboru witamin: witamina B-12 i folian są niezbędne do produkcji czerwonych krwinek. Jeśli któregoś z nich brakuje, produkcja czerwonych krwinek będzie zbyt niska. Przykłady obejmują niedokrwistość megaloblastyczną i niedokrwistość złośliwą.
3) Niedokrwistość spowodowana zniszczeniem czerwonych krwinek
Krwinki czerwone mają zwykle żywotność 120 dni w krwiobiegu, ale można je wcześniej zniszczyć lub usunąć.
Jednym z rodzajów niedokrwistości należącym do tej kategorii jest autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna, w której układ odpornościowy błędnie identyfikuje własne czerwone krwinki jako obcą substancję i atakuje je.
Nadmierna hemoliza (rozpad krwinek czerwonych) może wystąpić z wielu powodów, w tym:
- infekcje
- niektóre leki, na przykład niektóre antybiotyki
- jad węża lub pająka
- toksyny wytwarzane przez zaawansowaną chorobę nerek lub wątroby
- atak autoimmunologiczny, na przykład z powodu choroby hemolitycznej
- ciężkie nadciśnienie tętnicze
- przeszczepy naczyniowe i zastawki serca
- zaburzenia krzepnięcia
- powiększenie śledziony
Leczenie
Istnieje szereg metod leczenia niedokrwistości. Wszystkie mają na celu zwiększenie liczby czerwonych krwinek, co z kolei zwiększa ilość tlenu przenoszonego przez krew.
Wybrane przez lekarza leczenie będzie zależeć od rodzaju i przyczyny niedokrwistości.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza: suplementy żelaza lub zmiana diety. Jeśli stan jest spowodowany utratą krwi, krwawienie należy znaleźć i zatrzymać.
Niedokrwistości z niedoboru witaminy: Zabiegi obejmują suplementy diety i zastrzyki z witaminy B12.
Talasemia: leczenie obejmuje suplementację kwasu foliowego, usunięcie śledziony, a czasami transfuzję krwi i przeszczepy szpiku kostnego.
Anemia wynikająca z przewlekłej choroby: jest to niedokrwistość związana z poważną, przewlekłą chorobą podstawową. Nie ma żadnych szczególnych zabiegów, a nacisk kładziony jest na stan podstawowy.
Niedokrwistość aplastyczna: Pacjent otrzyma transfuzję krwi lub przeszczepy szpiku kostnego.
Niedokrwistość sierpowatokrwinkowa: Leczenie obejmuje tlenoterapię, łagodzenie bólu i dożylne podawanie płynów. Mogą również zostać włączone antybiotyki, suplementy kwasu foliowego i transfuzje krwi. Stosowany jest również lek przeciwnowotworowy znany jako Droxia lub Hydrea.
Niedokrwistości hemolityczne: Pacjenci powinni unikać leków, które mogą go pogorszyć, mogą otrzymywać leki immunosupresyjne i leczace zakażenia. W niektórych przypadkach może być konieczna plazmafereza lub filtrowanie krwi.
Dieta
Jeśli niedokrwistość jest spowodowana niedoborami żywieniowymi, zmiana diety na bogatą w żelazo może pomóc złagodzić objawy. Następujące produkty cechują się jego wysokim stęzeniem:
- zboża wzmocnione żelazem i pieczywo
- ciemnozielone warzywa liściaste, na przykład jarmuż i rukiew wodna
- rośliny strączkowe i fasola
- brązowy ryż
- białe i czerwone mięso
- orzechy i nasiona
- ryba
- tofu
- jajka
- suszone owoce, w tym morele, rodzynki i śliwki
Czynniki ryzyka
Niedokrwistość może wystąpić u osób w każdym wieku i rasy, zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Jednak niektóre czynniki zwiększają ryzyko.
Obejmują one:
- obfite miesiączki
- ciąża i poród
- urodzenie się jako wcześniak
- wiek od 1 do 2 lat
- bycie na diecie ubogiej w witaminy, minerały i żelazo
- utrata krwi w czasie operacji lub urazu
- długotrwała lub poważna choroba, taka jak AID, cukrzyca, choroba nerek, rak, reumatoidalne zapalenie stawów, niewydolność serca i choroby wątroby
- historia rodzinna z odnotowaniem dziedziczonych anemii, takich jak anemia sierpowata
- zaburzenia jelitowe wpływające na wchłanianie składników odżywczych
Diagnoza
Pełna morfologia krwi może pomóc w zdiagnozowaniu niedokrwistości.
Istnieją różne sposoby diagnozowania niedokrwistości, ale najczęstszym z nich jest własnie morfologia.
Mierzy ona wiele składników krwi, w tym poziomy hemoglobiny i hematokrytu lub stosunek objętości czerwonych krwinek do całkowitej objętości krwi.
Może zobrazować ogólny stan zdrowia danej osoby oraz to, czy ma ona jakiekolwiek schorzenia, takie jak białaczka lub choroba nerek.
Jeśli poziom czerwonych krwinek, hemoglobiny i hematokrytu jest poniżej „normalnego”, wtedy podejrzewana jest niedokrwistość.
Jednak nie zapewnia ostatecznej diagnozy. Możliwe jest pozostanie poza normalnym zakresem, ale nadal bycie zdrowym.
W celu ustalenia konkretnego typu anemii lekarz może skierować do hematologa lub zlecić dodatkowe badania, np. gastroskopię lub kolonoskopię w celu wykluczenia krwawień wewnętrznych lub przyczyn kłopotów z wchłanianiem żelaza z pożywienia.
Skomentuj