Fibromialgia. Reumatyzm tkanek miękkich

Artykuł stanowi fragment książki “S.O.S. dla stawów. Wsparcie żywieniowe w chorobach reumatycznych” autorstwa Katarzyny Olejniczak i Anny Piekarczyk.

Fibromialgia to niezapalna choroba reumatyczna tkanek miękkich (ścięgien i mięśni). Zaliczana jest do grupy określanej mianem „reumatyzmu tkanek miękkich”. Niestety w Polsce wciąż mamy niewiele informacji o tej chorobie. Lekarze łączą ją z zespołem przewlekłego zmęczenia, a nawet schorzeniami psychicznymi. Chociaż fibromialgia została już uznana za jednostkę chorobową (fibromialgia umiejscowiona jest w grupie IX klasyfikacji chorób reumatycznych proponowanej przez Amerykańskie Towarzystwo Reumatologiczne), to wciąż często uważana jest za przejaw hipochondrii. Lekarze odczuwają także bezradność wobec braku istotnych odchyleń zarówno w badaniach laboratoryjnych, jak i w rentgenie i tomografii komputerowej. Niby wszystko ok, a jednak nadal boli!

OBJAWY

Fibromialgia charakteryzuje się uogólnionymi bólami mięśniowo-stawowymi, którym towarzyszy nadmierna wrażliwość na ucisk charakterystycznych punktów tak zwanych tender points. Do objawów tej choroby należą:

• zawroty głowy,

• uczucie zmęczenia po przebudzeniu,

• upośledzenie koncentracji i zdolności zapamiętywania,

• zaburzenia snu,

• bóle głowy (migrena),

• nadwrażliwość na dotyk,

• suchość w jamie ustnej,

• uczucie ciała obcego w gardle,

• nadmierne pocenie się,

• zespół jelita nadwrażliwego,

• uczucie zimnych rąk i/lub stóp,

• uczucie niemiarowej pracy serca,

• okresowe uczucie braku powietrza,

• bóle w klatce piersiowej,

• zespół napięcia przedmiesiączkowego,

• parestezje (mrowienie, drętwienie),

• skłonność do reakcji alergicznych,

• nadwrażliwość skóry, wysypki, trądzik, uczucie obrzmienia.

Nasilenie objawów jest bardzo zmienne i uzależnione od rozmaitych czynników stresujących (urazy, zimno, wilgoć, infekcje, stres, czynniki psychosocjalne). Objawy bólowe dotyczą szczególnie odcinka szyjnego lub lędźwiowego kręgosłupa, obejmując kolejno inne okolice, głównie grupy mięśni wspomagające duże stawy. Lekarz, najczęściej jest to reumatolog lub fizjoterapeuta, chcąc rozpoznać fibromialgię, uciska na punkty zlokalizowane w różnych miejscach ciała: m.in. na potylicy, w miejscu połączenia drugiego żebra z mostkiem, w okolicy stawów kolanowych i ocenia tkliwość oraz reakcję pacjenta na ból. Charakterystyczny jest także wzrost nasilenia bólu pod wpływem wysiłku fizycznego.

PRZYCZYNY

Badania pokazują, że jednym z ważniejszych czynników choroby jest zaburzone wydzielanie neuroprzekaźników, w tym głównie zmniejszone wydzielanie serotoniny. Nieprawidłowa funkcja układu serotoninergicznego może objawiać się gorszą percepcją bólu i cechami depresji. Szczegółowe badania chorych na fibromialgię wykazują również inne nieprawidłowości m.in.: słaby przepływ krwi w okolicy wzgórza mózgu, dysfunkcję osi przysadkowej, delikatne zwężenie górnego odcinka kręgosłupa szyjnego, zaburzenia wydzielania hormonów tarczycy oraz odmienny rytm wydzielania hormonów odpowiedzialnych m.in. za prawidłowy sen.

Powyższe objawy są mało charakterystyczne, występują (znacznie częściej) u osób bez rozpoznanej fibromialgii. Choroba ta częściej może dotykać osoby po ciężkich, traumatycznych przeżyciach, szczególnie w dzieciństwie. Z wielu wywiadów z pacjentami wyłania się pewien obraz typowego chorego. Jest to zazwyczaj perfekcjonista, osoba bardzo aktywna zawodowo i prywatnie, która zwykle bierze na siebie obowiązki innych, osoba o nadmiernej uczuciowości i wrażliwości. Wśród chorych na fibromialgię często są osoby, które straciły rodziców w młodym wieku lub też były poddane znacznym naciskom jako dzieci (np. znęcanie się). Fibromialgia atakuje przede wszystkim kobiety w wieku 30-60 lat. Może ona jednak dotyczyć również mężczyzn, a nawet dzieci w różnym wieku. Co ciekawe, zespół ten występuje nawet 5 razy częściej niż reumatoidalne zapalenie stawów. Liczba chorych stale rośnie i może się zwiększać wraz z postępem cywilizacyjnym.

Jak i czy można poradzić sobie z tą chorobą?

Leczenie fibromialgii u każdego pacjenta rozpatruje się indywidualnie. Ponieważ jest to choroba o wielu twarzach, niewykluczone często jest leczenie interdyscyplinarne.