Bycie rannym ptaszkiem od dawna kojarzy się z postawą przebojową. Ranne ptaszki to ludzie, którzy w naturalny sposób odczuwają senność wczesnym wieczorem i budzą się wcześnie rano. Dla rannych ptaszków normą może być pora snu o 21:00, a wstawanie o 5 rano bez budzika wydaje się stosunkowo łatwe. Z kolei nocne marki największą aktywnością wykazują się w godzinach wieczornych. Zasypiają późno i z tego względu normą dla nich bywa rozpoczynanie dnia w południe. Skąd biorą się te tendencje i co one dla nas oznaczają?
Kontrola biologicznego zegara
Wydaje się, że bycie rannym ptaszkiem lub nocnym markiem stanowi wrodzoną cechę, której nie jesteśmy w stanie kontrolować. Niektórzy ludzie wydają się być zaprogramowani do wczesnego snu, podczas gdy inni zasypiają znacznie później. Ten wewnętrzny zegar nazywany jest naszym rytmem dobowym, unikalnym wewnętrznym chronometrażystą każdej osoby i nadrzędnym kontrolerem wielu funkcji organizmu, w tym naszego trybu snu. Nasz biologiczny zegar odgrywa także ważną rolę w wzorcach głodu i odżywiania, poziomie hormonów, a może nawet w naszym nastroju. Wbrew pozorom do pewnego stopnia możemy modyfikować rytm owego zegara.
Wzorzec snu a aktywność fizyczna
Nasz tryb snu pozostaje nie bez znaczenia dla naszego zdrowia. Określenie tego, czy jesteśmy bardziej rannymi ptaszkami, czy nocnymi markami, może pomóc w przewidywaniu ryzyka potencjalnych problemów zdrowotnych. Wynika to m.in. z różnicy w podejmowaniu aktywności fizycznej.
W Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports opublikowano wyniki badań dotyczących związku pomiędzy snem a aktywnością fizyczną. Uczestnicy badania byli monitorowani pod względem aktywności za pomocą urządzenia założonego na nadgarstek. Na podstawie kwestionariusza naukowcy ustalili również, czy każda osoba była bardziej rannym ptaszkiem, czy nocnym markiem. Z badań wynikło, że osoby, które wcześnie rozpoczynają dzień są bardziej aktywne fizycznie niż nocne marki. Różnica wynosiła od 60 do 90 minut aktywności dziennie.
Skąd powiązanie trybu snu z aktywnością? Badania nie dają jeszcze pewnych odpowiedzi, jednak można mówić o kilku czynnikach, które warunkują to powiązanie. Dla nocnych marków włączenie aktywności w dzień może okazać się sporym wyzwaniem. Zobowiązania takie jak praca czy obowiązki domowe sprawiają, że takie osoby zmuszone są wstawać wcześniej niż wynikałoby to z ich naturalnych potrzeb. Innymi słowy, jeśli ktoś zasypia o 3 w nocy, jego pora pobudki powinna przypadać na godzinę 11. Jednak często okazuje, że trzeba wstać np. o 7. Z tego względu nocne marki mogą cierpieć na niedobór snu, co obniża ich aktywność fizyczną.
Niedobór snu może również skutkować problemami zdrowotnymi, takimi jak otyłość, czy ryzyko chorób układu krążenia. Więcej na temat skutków niewyspania możesz przeczytać w naszym artykule Niewyspanie – co oznacza dla zdrowia (i wagi)?
Jestem nocnym markiem – co mam zrobić?
Przede wszystkim należy podkreślić, że z przytoczonego tu badania nie wynika bezpośrednio, że bycie nocnym markiem lub rannym ptaszkiem determinuje poziom aktywności fizycznej. Badanie to pokazuje określone tendencje, powiązania pomiędzy trybem snu a innymi aktywnościami. Należy też podkreślić, że nad badanym czynnikiem, czyli wzorcem snu, mamy w dużej mierze kontrolę. Możemy być wprawdzie „zaprogramowani” do bycia nocnym markiem lub rannym ptaszkiem, jednak tak naprawdę większość z nas znajduje się gdzieś pośrodku. Wzorce snu i aktywności fizycznej można modyfikować poprzez niewielkie, stopniowe zmiany.
Możesz też spróbować zwiększyć swoją aktywność fizyczną analizując swój tryb snu. Jeśli jesteś nocnym markiem i wiesz, że nie zaśniesz wczesną porą, poświęć wieczór lub późne popołudnie na spacer albo bieganie. Ranne ptaszki mogą na ten cel przeznaczyć poranek.
Korzystanie z zegara biologicznego niesie ze sobą tę korzyść, że można zoptymalizować najlepszy czas na aktywność fizyczną zgodnie ze swoim rytmem i przyzwyczajeniami.
Skomentuj