Endometrioza – objawy, przyczyny, leczenie

Endometrioza jest nieuleczalnym, ale możliwym do opanowania schorzeniem ginekologicznym. Jego najczęstszym objawem są bardzo bolesne i obfite miesiączki.
Występuje, gdy implanty endometrium, złożone z tkanki normalnie znajdującej się w macicy, są obecne w innych obszarach ciała.

Gdy tkanka gęstnieje, rozpada się, reaguje na hormony cyklu miesiączkowego i krwawi podczas cyklu miesiączkowego, endometrioza tworzy się głęboko w ciele.

Tworzą się blizny i zrosty, co może powodować problemy z narządami nią dotkniętymi i zmiany anatomiczne.

Szybkie fakty na temat endometriozy

• Endometrioza dotyka od 6 do 10 procent kobiet w wieku rozrodczym na całym świecie.
• Stan ten występuje już u rozwijającego się płodu, ale uważa się, że dopiero zwiększony poziom estrogenu w okresie dojrzewania wywołuje objawy.
• Objawy występują zwykle w latach rozrodczych.
• Wiele kobiet żyjących z tym schorzeniem nie zostało prawidłowo zdiagnozowanych
• Alergie, astma,  choroby autoimmunologiczne, zespół przewlekłego zmęczenia, fibromialgia, rak piersi i rak jajnika częściej występują u kobiet, u których w rodzinie wystąpiła endometrioza.

Co to jest endometrioza?

Tkanka endometrium składa się z gruczołu, komórek krwi i tkanki łącznej. Zwykle rośnie w macicy, aby przygotować podszewkę organu do owulacji.

Implanty endometrium to nagromadzenia tkanki endometrium, które rosną poza macicą. Taki stan nazywa się endometriozą.

Może rozwijać się w dowolnym miejscu w ciele, ale zwykle występuje w okolicy miednicy.

Może wpływać na:

• jajniki
• jajowody
• otrzewną
• węzły chłonne

Zwykle tkanka ta jest wydalana podczas menstruacji, ale tkanka przemieszczona nie może zostać wydalona.

Prowadzi to do objawów fizycznych, takich jak ból. Gdy zmiany powiększają się, mogą wpływać na funkcje organizmu. Na przykład tworzenie blokad w jajowodach.

Ból i inne objawy mogą wpływać na różne dziedziny życia, w tym na zdolność do pracy, konieczność i koszty opieki medycznej i trudności w utrzymywaniu relacji.

Objawy

Inne choroby, takie jak choroba zapalna miednicy mniejszej (PID), torbiele jajników i zespół jelita drażliwego (IBS) mogą naśladować objawy endometriozy.

Objawy endometriozy obejmują:

• Ciężkie skurcze menstruacyjne
• Długotrwały ból w dolnej części pleców i miednicy
• Okresy dłuższe niż 7 dni
• Obfite krwawienie miesiączkowe – wkładka lub tampon wymagają wymiany co 1–2 godziny
• Problemy z jelitami i oddawaniem moczu, w tym ból, biegunka, zaparcia i wzdęcia
• Krwawy stolec lub mocz
• Nudności i wymioty
• Zmęczenie
• Ból podczas stosunku
• Plamienie lub krwawienie między miesiączkami

Właśnie ból jest najczęstszym objawem endometriozy, ale nasilenie bólu nie zawsze koreluje ze stopniem postępu choroby.

Ból często ustępuje po menopauzie, kiedy organizm przestaje wytwarzać estrogen. Jednak w przypadku stosowania terapii hormonalnej w okresie menopauzy objawy mogą się utrzymywać.

Ciąża może zapewnić tymczasowe złagodzenie objawów.

Powikłania

Najczęstsze komplikacje obejmują:

• niepłodność, która może dotykać 50 procent osób z tą chorobą.
• zwiększone ryzyko zachorowania na raka jajnika lub gruczolakoraka związanego z endometriozą
• torbiele jajników
• zapalenie
• rozwój blizn i zrostów
• powikłania jelitowe i układu moczowego

Ważne jest, aby skontaktować się z lekarzem w sprawie niepokojących objawów, aby uniknąć przyszłych powikłań.

Leczenie endometriozy

Operacja jest możliwą opcją leczenia, ale zwykle rozważa się ją tylko wtedy, gdy inne metody leczenia okażą się być nieskuteczne.

Inne opcje obejmują:

Leki przeciwbólowe dostępne bez recepty, niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen lub leki na receptę stosowane w leczeniu bolesnych miesiączek.

Hormony: Leczenie może odbywać się za pomocą terapii hormonalnych, takich jak hormonalne środki antykoncepcyjne. Zaleca się również umieszczenie wkładki wewnątrzmacicznej, jako długoterminowej metody.

Operacja: Początkowa operacja będzie miała na celu usunięcie obszarów endometriozy, ale może się okazać, że będzie konieczna histerektomia z usunięciem obu jajników.

Leczenie płodności: metoda in vitro okazuje się skuteczna w przypadku tego schorzenia i problemów z zajściem w ciąże .

Radzenie sobie z objawami endometriozy w domu

Leczenie uzupełniające i alternatywne może obejmować akupunkturę, chiropraktykę i ziołolecznictwo, ale niewiele jest dowodów na to, że są one skuteczne.

Unikanie kofeiny może pomóc zmniejszyć ból, ponieważ kofeina może nasilać objawy choroby.

Ćwiczenia, takie jak chodzenie, mogą zmniejszyć ból i spowolnić postęp choroby poprzez obniżenie poziomu estrogenu.

Ważne jest monitorowanie objawów ze względu na długofalowe powikłania endometriozy. Nagły, intensywny ból lub nieoczekiwane krwawienie należy zgłosić lekarzowi.

Chociaż obecnie nie ma lekarstwa na endometriozę, większość kobiet jest w stanie złagodzić ból leczeniem objawowym i nadal mieć szansę na macierzyństwo w przyszłości.

Diagnoza

Diagnoza może być trudna, ponieważ nie ma jednego badania pozwalającego na jednoznaczną ocenę stanu chorego.

Jedynym sposobem na prawdziwe potwierdzenie tego stanu jest poddanie się chirurgicznej laparoskopii.

Laparoskopia chirurgiczna to minimalnie inwazyjna procedura, w czasie  której cienką, oświetloną rurkę z dołączoną miniaturową kamerą, zwaną laparoskopem, wprowadza się przez małe nacięcie w okolicy miednicy.

Diagnozę można podzielić na następujące kategorie:

Etap 1: Zmiany są minimalne i izolowane
Etap 2: Zmiany są łagodne. Może być ich kilka i możliwe są zrosty.
Etap 3: Zmiany są umiarkowane, głębokie lub powierzchowne z wyraźnymi zrostami
Etap 4: Zmiany są liczne i poważne, zarówno powierzchowne, jak i głębokie, z wyraźnymi zrostami.

Doprowadzenie jednak do takiego diagnozowania może jednak zająć wiele lat.

Inne możliwe strategie diagnostyczne obejmują badanie miednicy za pomocą rezonansu magnetycznego oraz stosowanie niektórych leków, w tym agonistów hormonu antykoncepcyjnego lub hormonu uwalniającego gonadotropinę.

Przyczyny endometriozy

Dokładna przyczyna endometriozy nie jest obecnie w pełni poznana.

Możliwe przyczyny, najczęściej wskazywane przez specjalistów obejmują:

Problemy z przepływem menstruacyjnym: Krew menstruacyjna dostaje się do jajowodów i miednicy zamiast opuszczać ciało w zwykły sposób.

Wzrost komórek embrionalnych: Czasami komórki embrionalne wyściełające brzuch i miednicę rozwijają się w tkankę endometrium w tych jamach.

Rozwój płodu: Dane pokazują, że endometrioza może występować u rozwijającego się płodu, ale uważa się, że poziom estrogenu w okresie dojrzewania wywołuje objawy. Nie wiadomo jeszcze co powoduje jej rozwój u płodu.

Blizna chirurgiczna: Komórki endometrium mogą przemieścić się podczas zabiegu, takiego jak histerektomia lub cesarskie cięcie.

Przetransportowanie komórek endometrium: Układ limfatyczny transportuje komórki endometrium do różnych części ciała.

Genetyka: może istnieć dziedziczny komponent. Kobieta w której rodzinie wystąpiła endometrioza, jest bardziej narażona na rozwój endometriozy.

Hormony: Endometrioza jest stymulowana przez hormon estrogen. Określenie jego roli w tym zakresie może doprowadzić do poznania odpowiedzi na pytanie o przyczynę choroby.

Układ odpornościowy: Problemy z układem odpornościowym mogą zapobiec zniszczeniu pozamacicznej tkanki endometrium.

Czynniki ryzyka

Każdy może rozwinąć endometriozę, ale niektóre czynniki ryzyka sprawiają, że jedne kobiety są na nią bardziej podatne od drugich.

Są to:

Wiek: najczęściej występuje u kobiet w wieku od 30 do 40 lat
Nieródka: nigdy nie rodziła
Genetyka: jeden lub więcej krewnych cierpiących na tę chorobę
Historia medyczna: Posiadanie infekcji miednicy, nieprawidłowości macicy lub stan, który zapobiega wydalaniu krwi menstruacyjnej.
Historia miesiączki: Miesiączki trwające dłużej niż 7 dni lub cykle miesiączkowe są krótsze niż 27 dni.
Kofeina, spożywanie alkoholu i brak aktywności fizycznej: mogą podnieść poziom estrogenu.
Niektóre schorzenia zostały powiązane z endometriozą. Należą do nich alergie, astma i wystawienie na działanie niektórych środków chemicznych, niektóre choroby autoimmunologiczne, zespół przewlekłego zmęczenia oraz rak jajnika i piersi.

Naukowcy odkryli powiązania między endometriozą a ekspozycją na niektóre chemikalia, w tym ftalany.

Dieta w endometriozie

Od niedawna pacjentkom sugeruje się zastosowanie dietetycznych metod leczenia bólu i skutków endometriozy.

Badanie z 2004 roku wykazało, że brązowe wodorosty mogą mieć działanie zmniejszające estrogen u kobiet. Może to zmniejszyć tempo wzrostu endometriozy.

Jeden z autorów przedstawił studium przypadku z zastosowaniem diety ubogiej w węglowodany o krótkich łańcuchach fermentowalnych w celu zmniejszenia objawów endometriozy. Wykazano, że ta dieta działa na IBS, a ponieważ często występuje ono w przypadku endometriozy, być może dieta byłaby też skuteczna dla osób z endometriozą.

Potrzebne są dalsze badania, by to potwierdzić.

Inne wybory dietetyczne zostały również powiązane związane z rozwojem endometriozy. Badanie przeprowadzone w 2011 r. sugerowało, że spożycie owoców zwiększa ryzyko endometriozy, a wyższe całkowite spożycie tłuszczu zmniejsza jej ryzyko.

Wykazano również, że produkty mleczne zmniejszają ryzyko endometriozy, chociaż wyniki te nie były istotne statystycznie.

Jedzenie jogurtu, kiszonej kapusty i ogórków lub znalezienie innego dobrego źródła probiotyków może pomóc zmniejszyć objawy żołądkowo-jelitowe, towarzyszące w schorzeniu.

Unikanie kofeiny może pomóc zmniejszyć ból.